وقتی افراد سال‌های طولانی شطرنج بازی می‌کنند، قسمت‌هایی از مغزشان با هم مرتبط می‌شود تا بتوانند به طور خودکار وضعیت بازی را با نگاه به صفحه شطرنج تشخیص بدهند و به طور شهودی حرکت بعدی را انتخاب کنند.

به طور کل می توان بازیکنان شطرنج را به دو دسته تقسیم کرد: حرفه ای ها و آماتورها. تفاوت بین آن ها هم یک ریشه اصلی دارد: تمرین و تجربه طی زمانی طولانی. اما این تمرین و تجربه چه تاثیری دارد که از یک آماتور، یک فرد حرفه ای می سازد؟ محققین جواب این سوال را به تازگی پیدا کرده اند. آن ها می گویند حرفه ای ها طی سال ها تمرین به مغزشان یاد می دهند که به نحوی متفاوت عمل کند.

محققین ژاپنی با تصویربرداری ام.آر.آی از مغز بازیکنان حرفه ای و آماتور بازی شاگی (که همان شطرنج ژاپنی ها است)، فعالیت مغزی آن ها را در برابر الگوهای مختلف چیدمان صفحه شاگی بررسی کردند. آن ها از افراد می خواستند که در برابر هر چیدمان، به حرکت بعدی خود عمیقا فکر کنند.

نتایج این مطالعه نشان داد که وقتی افراد حرفه ای به صفحه بازی نگاه می کنند، مناطقی از لوب آهیانه مغزشان که با تصاویر دیداری و حافظه اپیزودیک مرتبط است، فعال می شود. همچنین وقتی این افراد تحت فشار قرار می گرفتند تا حرکت بعدی بازی را سریع انتخاب کنند، منطقه دیگری از مغزشان به نام هسته دمی فعال می شود. هسته دمی قسمتی از مغز است که با فعالیت های معطوف به هدف فرد ارتباط دارد.

به گفته محققین، در مغز بازیکنان آماتور شطرنج چنین الگوی فعالیتی دیده نمی شود. آن ها بر این باورند که افرادی که سال ها شطرنج بازی می کنند، مداری را بین این دو قسمت از مغز خود تکمیل می کنند که به آن ها کمک می کند به سرعت حالت بازی را تشخیص بدهند و گام بعدی را انتخاب کنند.

در واقع با این تغییر در فعالیت مغزی، آن ها می توانند به نحوی شهودی، هدف گرایانه و البته با استفاده از روش تشخیص الگو، با سرعتی بالاتر و بدون نیاز به هیچ جستجوی هشیارانه ای در مغز، بازی کنند. در واقع این شهود نتیجه سال ها تمرین آن ها است و ربطی به الهام شدن ندارد که پدیده ای غیرقابل پیش بینی و بسیار نادر است.

بدین ترتیب، وقتی یک بازیکن حرفه ای به صفحه شطرنج نگاه میکند، قسمت هایی از مغزش با هم مرتبط می شوند تا به طور خودکار وضعیت بازی را شناسایی کند و باز هم به طور خودکار، حرکت بعدی را انتخاب کند. متاسفانه اگر شما هم از افراد آماتور در بازی شطرنج هستید، چنین رابطه ای در مغزتان وجود ندارد، دست کم نه تا زمانی طولانی!